Bilgi Teknolojileri Kullanımının İşletme İçi Verimliliğe Etkileri

Teknoloji, insan hayatının her alanında yer almakta ve insanın onu kullanmadan kent yaşamı içerisinde olmasına imkan tanımamaktadır. Bilgi teknolojisinin getirdiği hız ve kolaylık işletmeler açısından göz ardı edilemeyecek kadar önem taşımaktadır. İşletmelerin kulandığı teknolojiler düşünüldüğünde daha önce hiçbir teknoloji bilgi teknolojisi kadar işletmeleri hızlı bir şekilde etkilemeyi başaramamıştır. Bu teknoloji işletmelere yeni imkanlar, yeni iş ilişkileri kurmasında büyük katkılar sağlamıştır.

İşletmelerde Verimlilik Kavramı ve Önemi 

İlk kez, Agricola 16. yüzyılda verimlilik kelimesini kullanmıştır. Kelimenin anlam kazanması, kavramlaşmaya başlaması 18. yüzyıla denk gelmektedir. İktisat'ın pozitif içerikli bir bilim olmasında büyük katkıları olan 1776 da 'Ulusların Zenginliği' eseriyle işgücü ve işbölümü ilişkisini irdeleyen Adam SMITH bu kelimeyi modern dünyaya kavram olarak kazandırmıştır.

Verimlilik iki biçimde tanımlanmaktadır. Bunlardan birincisi, ekonomik amaçlara ulaşmak için  araçların etkinlik ve duyarlılığın soyut bir kavram olarak tanımlanması  diğeri de, üretim ve/veya hizmet sisteminde üretilen çıktı ve bu çıktıyı oluşturmada kullanılan girdi arasındaki ilişki olarak tanımlanmasıdır. İkinci tanımda girdi, süreç, çıktı ve çıktının tüketiminin yapıldığı çevreden geri besleme vardır. Girdi kalemi olarak işgücü, hammadde ve malzeme, enerji, bilgi, sermaye gibi kalemler bulunurken çıktı da mal ve hizmet bulunmaktadır. Bu tanımlamalar doğrultusunda verimliliğin dinamik bir ölçü olduğunu söyleyebiliriz.

Ülkeler açısından verimliliğe baktığımızda bir kalkınmışlık göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Üretime karşılık tüketimdeki kaynakların belirlenmesinde kullanılmakta olup, çevrenin korunması, çalışanların daha iyi yaşam standardına kavuşması, içinde bulunulan şartlarda kaynakların en akılcı,dengeli bir biçimde kullanılması önem arz etmektedir. Verimin yüksek olması o ülkede yaşanan geçici sıkıntılarda üretme gücü nün var olması anlamını taşımaktadır.  

• Çalışanlar daha iyi çalışma koşullarına sahip olur, daha çok ücret alır.
• İşveren, yeni yatırımlar için kaynak  sağlar.
• Üretim yapan, daha ucuz maliyetle daha yüksek kazanç elde eder.
• Tüketici, ucuza daha çok mal/hizmet imkanına sahip olur.
• Ülke, ekonomik büyümeye sahip olur.Kalkınır.
• Toplum daha iyi yaşam seviyesine ulaşır.

Verimlilik işletmeler açısından büyük öneme sahiptir. İşletmelerin amaçlarının başında gelen  ve devamlılığını sağlaması için kar elde etmeleri gerekmektedir. Rekabet ortamında işletmelerin akılcı kararlar alması, karı maksimize edip, maliyeti minimize etme gerekliliği, öenmli olduğu kendisi göstermiştir ki verimlilik işletmelerin başarı düzeyini, karlılık durum bilgisini yansıtmaktadır. Üretime giren kaynaklar ne kadar ürün üretmemize imkan veriyor, yeterli midir? Daha az maliyetle daha çok ürün üretebilir miyiz? Tüm bu sorularda preformans ölçümlerinde bir kriter dir. Her yönetici bir değerlendirme yaparken ya da bir karar alırken bazı verilere veya verilerden elde edilen bilgilere dayanarak bunu yapmak ister. Eldeki üretim miktarı ile bunu üretmek için kullanılan faktörler arasındaki oran tanımlanan verimlilik işletme ana sistemi ve alt sistemlerinde muhakak göz önünde bulundurulması gerekir. Verimliliğin artırılması düşüncesi sadece üretimde verimliliğin artırılmasıyla yetinmez. Hammadde'nin tedarikinden, üretilen ürünün son kullanıcıya kadar dağıtımına kadar ki tüm süreçte hakimdir.

İşletmeler ürettikleri ürünlerin şekil ve fonksiyonları belli bir zaman sonra değiştirmek zorundadır. Sürekli olarak diğer firmalar, tüketici ihtiyaçları izlenir, gerekli değişiklikler yapılır. Eğer yapılacak değişiklikler üretimin işini kolaylaştıracak, maliyetin düşük, üretilen mal miktarının yüksek olmasını sağlıyorsa verimlilik artacaktır. Çıktı için  sürecin işleyişindeki zamanı, girdiyi azaltmış, dolayısıyla daha düşük maliyetle üretime başlarız ki bu bizim daha kolay rekabet etmemizi sağlar, pazara hakim olmada önemli bir adımdır. Üretimde kullanılan teknikler, süreç kapsamındaki değişiklikler, maliyet ve riski yüksek olan birimlerin devreden çıkarılması, örgütlenmedeki olumlu değişiklikler, malzemenin taşınması, varlıkların doğru yönetimi verimliliğin artırılmasında önem arz etmektedir. Bunlar yapılırken de kaliteden hiçbir şekilde taviz verilmemesi gerekmektedir. Girdilerin kalitesizliği belirlenen, taahhüt edilen ürün kalitesinden sapmalara neden olabilir, üretim sürecini yavaşlatabilir, hatta durduracak kadar etkili olabilir.

Bilgi Teknolojileri Kavramı 

Gelişen ve değişen dünyada bir çok ülke bilgi toplumuna geçiş sürecini yaşamakta ya da bu sürece dahil olmada çaba göstermektedirler. Bu dalga'nın oluşumuna en büyük katkıyı sağlamış olan bilgi teknolojileri kavramını şu şekillerde tanımlayabilriz;  “Verilerin kayıt edilmesi, saklanması, belirli bir işlem sürecinden geçirmek suretiyle bilgiler üretilmesi, üretilen bu bilgilere erişilmesi, saklanması ve nakledilmesi gibi işlemlerin etkili ve verimli yapılmasına olanak tanıyan teknolojileri tanımlamaktadır” (Bensghir, 1996:39). Kısaca bilgi teknolojileri, bilgisayar ve iletişim teknolojilerini kapsamaktadır (Bensghir,1996:28). Başka bir tanım yapılacak olunursa; bilginin toplanması, işlenmesi , saklanması , gerektiğinde sunulması ya da aktarılması spesifik olarak noktadan noktaya erişimini sağlayan teknoloji olarak söyleyebiliriz.

Bilgi teknolojileri, bilgisayarlar, iletişim teknolojileri, çalışma merkezleri, robotlar ve bilgisayar çipleri şeklinde veya bilgiyi analiz eden, saklayan, gönderilmesini veya toplanmasını sağlayan araçlar, kullanıcının bilgiyi karar verme işleminde kullanılacak duruma getiren dijital bilgisayar prosesleri ve iletişimi sağlayan veya iletişime yardımcı olan araçlar şeklinde sınıflandırılabilir (Akman, 2001: 2).

Tanımlamalar dogrultusunda bu teknoloji farklı alanlarda kullanılmak üzere kendi içerisinde donanım, yazılım olarak iki  ana  başlıkla ayrılmaktadır. Computer Aided Manufacturing (CAM), Computer Aided Design (CAD), Data Storage and Retrieval,  Internal - External Business Communication, Presentation of  Information  gibi daha bir çok kullanımı söz konusudur. 

Bilgi Teknolojilerinin Gelişimi 

Bilgisayarlar, 50 yılı aşkan bir süredir dünyada kullanılmaktadır. Bilgi Teknolojilerindeki gelişimi ticari hayat itibariyle değerlendirecek olursak bazı dönemsel değişikliklerin olduğu görülebilinir .Bu dönemlerden ilk olanı bilgi işlem / bilgi işlemcilik dir. 80 'li yıllara kadar süren bu dönemde mainframe diye adlandırılan bilgisayarlar ve bu bilgisayarlar üzerinde çalışan bunlara özgü yazılımlar mevcut olup bu sistemler pahalı olması nedeniyle ancak  büyük ölçekli işletmeler tarafından sahip olunabiliniyordu. Pahalı olmalarına rağmen bu sistemlerden beklentiler çok fazla değildi. Ancak işletme içi basit ve basit muhasebe işlemlerin yürütülmesinde kullanılabiliniyordu. Verimliliğe dönük bu sistemlerden beklentiler daha çok 70'li yıllardan sonra kendisini göstermeye başlamıştır. Bu mainframe sistemlerin büyük, hantal, pahalı ve beklentilerin yüksek olması sebebiyle ortaya çıkan ihtiyaç ve orta düzey yönetim kademesinin de bilgisayar teknolojisinden yararlanma isteği mikro teknolojiye sahip bilgisayarların doğuşuna katkıda bulunmuştur. Buna sebep olan bir diğer neden ise tam bir otomasyonel  gelişimin saplanamamış olmasıdır .Bu dönemin en avantajlı tarafı bir yöneticinin programlama bilgisi olmaksızın mikrobilgisayarlar üzerindeki programları kullanılabilmesi, kelime işlemci, elektronik tablolama.

İşletmelerde Bilgi Teknolojileri 

İşletmenin faaliyetlerinin yürütülmesinde günümüzde bu teknolojiden hemen hemen tüm  işletmeler  yararlanmaktadır. Planlamadan, kontrole, karar vermede bir çok şekilde kullanım alanı bulan    bilgi teknolojileri işletmelere verimliliği artırmada, maliyetlerin düşürülüp daha kaliteli mal ve hizmetin pazara sunulmasında, rekabet gücünün artırılmasında önemli avantajlar sağlamaktadır. Bununla birlikte bu teknoloji farklı, olumlu yönetim modellerinin gelişmesine yol açmış, işletme içindeki yapılar arasındaki iletişimi güçlendirmiştir. Yaşanan sorunlar hızlı bir şekilde anlaşılmış, çözümünde kullanılan yönetim davranışlarının şekillenmesine katkıda bulunmuştur .Günümüzde yaygınlaşmasının en temel nedeni olarak hız, kalite artışı, maliyetleri düşürücü olması, kolaylıklar getirmesi, güvenliğin üst seviyelerde oluşu, bununla birlikte bu teknolojinin işletme içerisinde bulundurulmasının çok yüksek maliyetlere sahip olmayışıdır. İşletmeler de özellikle alt kademe yöneticiler tarafından simülasyon, tasarım  amaçlı kullanılırken, stratejik kararlar alması gereken üst kademe yönetim için de önem arz etmektedir. Karar almayı, koordinasyonu ve kontrolü desteklemeye ek olarak, yöneticilere ve çalışanlara, problemlerin analizinde, karmaşık konulara yaklaşımda ve yeni ürünler ortaya koymada yardımcı olmaktadır. (Tekin-Güles-Burgess, 2000, s.83). Dünya ölçeginde genis ticaret hacmine ulasan firmaların yöneticileri, rekabette üstün olabilmek için bilgi kaynaklarından en yüksek düzeyde yararlanmak durumunda kalmaktadırlar. Yönetim düşüncesindeki bu değişimle beraber bilgi, iş dünyasının en önemli stratejik silahı durumuna gelmiştir. Böylece bu kaynagı üretme ve yönetmede etkili bir araç olan yönetim bilgi sistemi de örgütlerin gündeminde yer alan en önemli konu olmuştur (Turgay, 1995, s.8 ).

Bilgi Teknolojilerinin sunduğu avantajlar göz ardı edilemeyecek kadar fazla olup işletmenin başarısı için kullanılacak en önemli araçlardan biri halini almıştır. Günümüzün organizasyonları, birçok kaynaktan elde edilen, büyük miktarda, çok çesitli bilgileri, bilisim teknolojileri vasıtasıyla rafine     ederek yöneticilerin kullanımına sunmaktadırlar. Örgütsel süreçlerde bilgi teknolojileri örgütün operasyonel verimliligine katkı sağlarken, stratejik amaçlarını gerçeklestirmesi de katkı saglar (Daft, 1991, s.564).

İşletmeledeki Bilgi Teknolojisi Uygulamaları 

İşletmelerde bilgi teknolojileri, işi stratejik kararların alınması olan tepe yöneticilerden standart işlerin yapılması görevlerini üstlenmiş sıradan çalışan için destek olmak için alt sistemler mevcuttur. Her alt sistem bilgi teknolojilerini oluşturmaktadır. İşletmelerde kullanılan sistemlerden bahsedilecek olunursa bunlar; Yönetici destek sistemleri, yönetim bilgi sistemleri, Karar Destek Sistemleri, Ofis otomasyon sistemleri, Internet / Intranet / Extranet kullanımları, yardımcı sistemler dir.

Yönetici destek sistemleri , tepe yöneticiler için geliştirilmiş planlamaların yapılması, modellemelerin  geliştirilmesinde bu seviye için analiz imkanı sağlayacak şekilde kullanılan sistemlerdir. Yönetim destek sistemi karar destek sistemlerinin output 'una ihtiyaç duyar. Bu output'a göre bazı bilgileri saklanması, filtre edilmesi, grafik arayüzleri kullanarak ofis ortamında bu yöneticiler için hesaplama, özet bilgi  sunumu, grafiksel görüntüleme / modelleme imkanı sağlar.

Yönetim Bilgi Sistemleri, karar alma aşamasında kullanılanacak bilgilerin belirli bir dönemde minimal maliyetle en doğrusu olacak şekilde yönetimi sağlayan sistemlerdir. Bir çok sistem gibi veri saklama işleme fonksiyonu, kontrol ve istendiğinde istatistiki verilerin alınabileceği, yetkiler doğrultusunda erişimlerin olduğu genellikle işletmenin kendi iç faaliyetlerini ilgilendiren stratejik,taktik ve operasyonel düzeylere hizmet vermektedir.

Karar Destek Sistemleri, karar alması gereken kişiler, yöneticiler için önemli bir sistemdir. Bu sistemlerin en güzel özelliği programcılara gereksinim olmamasıdır. Gelecek ile ilişki planlamaların yapılmasına imkan vermiş olup karar verme sürecinin tamamını destekler. İstenen şekilde hazırlanan veri tabanlarına bağımlı olarak  karar seçeneklerinin karşılaştırılmasına imkan tanır.

Ofis Otomasyon Sistemleri, ofis çalışma ortamında yapılan rutin işlerin otomatikleştirilmesi maksadıyla bilgisayarlaşmayla oluşan sistemlerdir. Sipariş, stok,operasyonel vb diğer süreçlerin denetlenmesi ve rutin kararların verilmesinde kullanılan sistemlerdir.Elektonik ortamdaki yazıların hazırlanmasını sağlayan fiziki çıktıların alınmasında kullanılan yazılımlar, elektronik posta, toplantı vb işlevlerin planlanmasını sağlayan uygulamalardır.

Intranet Uygulamaları, internet kullanımının kısıtlandığı ancak internetin iletişim protokollerine dayanan erişim, bilgi ihtiyacının karşılanması için sadece tanımlanan bir grup, gruplar arası, insanlar arası ve tabii ki kaynaklar arası yapmaya imkan vermiş işletme içi kullanılan dışarıdan/dışarıya ulaşımı engelleyen eposta, web sunucusu gibi hizmetlerin kullanımını sağlayan bir sistemdir.

Bilgi Teknolojilerinin İşletmelere Sunduğu İmkânlar

Bilgi teknolojilerinde sürekli meydana gelen değişmeler ile farklı iş imkanlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu avantajlardan yararlanan işletmeler ürün ve hizmetlerin pazarlanmasında aynı piyasadaki diğer firmalara göre rekabet açısından önemli kazançlar sağlamışlardır. Bununla birlikte artık bir çok iş ,bilgisayarlaşma ile daha kolay, rahat,  uzaktan yapılabilir hale gelmiştir. Bankacılık işlemleri buna bir örnektir. Bilgi teknolojileri ile işletmeler kendi içlerinde oluşmuş atıl kapasitelerinide diğer işletmelere satarak gelir elde etmişlerdir.  Ancak burada bu sağlanan imkanlarla birlikte yöneticiler faaliyet gösterdiği sektördeki işletmelerinin yapısında nasıl bir değişim yaşanacağını , sektörün bu teknolojiyi ne kadar, nasıl  kullanacağını iyi değerlendirmesi gerekmektedir.Yöneticiler mevcut işlerden yeni iş imkanlarını nasıl yaratabileceklerini görme imkanına sahip olacaktırlar. Bilgi teknolojileri imkanından yaralanmak için işletmelere ait eylem planlarının olması gerekmektedir. Yani yöneticiler bu teknolojiden yararlanmak için gerekli teknolojinin alınması için stratejik yatırımların oldugu bir plana sahip olmalıdır. İşletmeler için uzaktan erişim , online sipariş sistemi ve yönetimi ile büyük kolaylıklar gelmiş böylece hizmetlerinin yaygınlaşması ve etkin yürütülmesi olanaklarına kavuşmuşlardır. Bilgisayar destekli üretim - kontrol süreçleri, üretim işlevlerini etkili yürütülmesine imkan tanımıştır.Bilgi teknolojileri girdi temini üretim , çıktı yönetimi , pazarlama , satış ve hizmet yönetiminde bir çok imkanlar sunmuş, maliyetleri azaltmak, ürün ve hizmet alanına yenilerin dahil etmek yolu ile yeni imkanlar sunarak işletmelere rekabet üstünlüğü sağlamışlardır.

İşletmelerin Verimliliğini Etkilemesinde Bilgi Teknolojilerinin Önemi  

Verimlilik, girdi / çıktı olarak ifade edilebilir. Mevcut kaynaklarla üretilen ürün ile aynı dönemde girişi olan kaynaklarla  arasında bir  bağlantıya sahiptir. Verimlilikte, daha az maliyetle daha kolay, daha iyi, daha hızlı üretmek gibi etkinlikler sözkonusu iken yararlanılan en önemli parametre Bilgi Teknolojileridir. Yazılım, otomasyon, Internet, robotik teknolojileri vd. ile gerçekleştirilmek istenen ve sektörde güçlü olmak, rekabetçi olmak için kullanılan bu parametreler sürekli değişim halindedirler. Esas başarı için gerekli ara başarı, bu değişimi zamanında görebilmek karşılayabilmekdir.

Bilgi teknolojilerine geçen bir işletmede;

•           Üretim ve yönetim sürecinde yüksek hızla çalışılacağı için zamandan tasarruf    edilerek, kâr elde edilebilir.
•       Nitelikli personel istihdam edilerek, niteliksiz personel sayısından ve maliyetlerden tasarruf sağlanabilir.
•       Rekabet gücü artırılabilir ve stratejik başarı elde edilebilir.

         Kaynak israfı önlenerek verimlilik yükseltilebilir.(KAZAN Halim, KARADAL Himmet, UYGUN Mutlu)

Günümüzde işletmeler pazara katma değer yaratacak süreçlerle desteklenen ürün sunmaları gerekliliği söz konusu. Bunu sağlamanın en iyi yolu ise Bilgi Teknolojilerine yapılacak olan yatırımlar ile olacak olmasıdır.Basit olarak, firmaya ait bir web sitesinin olmasının bile firma verimliliğinin artmasına olumlu etkileri olacağı anlaşılacaktır. İşletmelerin faaliyetlerini sürdürmek, kar elde etmek işletmelerin temel amaçları arasında olduğu düşünülürse bilgi teknolojilerinde bu amaca ulaşmanın metotlarını belirleyecek bir araç olarak kullanılmakta ki işletmeler için büyük bir esneklik sağlamaktadır. Web sitesine sahip bir işletmenin ürünlerinin veya hizmetlerinin satışında kolaylık ve bu esneklik işletmece yaşanmaktadır. Bununla birlikte Çalışan sayısı işletmelerin verimliliğinde önemli bir faktördür. Bilgi teknolojilerinin üst seviyelerde kullanıldığı işletmelerde istihdam edilecek personelin tam donanımlı, yükse eğitime sahip, dinamik olması nedeniyle yeniliklerin hızlıca uygulanabilmesi kabulü / geçişi daha kolay olmaktadır. Çalışanların teknolojiyi kullanması bireysel olan işlerin çok daha kısa zamanlarda bitirilmesine sebep olmuştur ki bu da verimliliğin artmasına olumlu etkisi olmuştur. işletmelerin bilgi akışının bilgi teknolojileri kullanılarak yapılması ve bu teknolojiyi kullanan ve kullanamayan personel arasında bilgiye değişmeden çok daha erken erişmek gibi bir fark koyar ki hiçbir işletme performansını ve kriteri olan verimliliğin düşmesini istemez. Bilgi sistemlerini kullanan işletmeler rekabet ortamında işletmeyi ne gibi tehlike ve riskler yaşayabileceğini tahmin etme, iç ve dış çevre ile etkili iletişimin kurulabilmesi ile diğer işletmelere göre daha avantajlı konuma gelmiştirler .Bu sistemlerin kullanımı işletmelere üretimden bahsedilecek olunursa hızlı bir ürün ve düşük maliyetli bir ürün üretme imkanı mevcuttur. Ürüne ilişkin tasarım kalıp vb modellemelerin bilgisayar ortamında çok hızlı yapılması siparişlerin online alınması gibi durumlar işletmenin ekonomik anlamda büyümesine neden olurlar.

Bilgi Teknolojileriyle Gelen Değişim 

Tarım ve sanayi devrinin teknolojileri de insanlığın gelişim hızım artırmıştır ancak her ikisinin sağladığı hız oransal olarak iletişim ve bilişim teknolojilerinin çok altında kalmaktadır. Çünkü iletişim ve bilişim teknolojilerinin oluşturduğu birliktelikle insanlığın kat ettiği yol milyonlarla ifade edilen oranlarda artmıştır. Bilişim teknolojilerinin bireyler ve kurumlar üzerindeki etkileri şöyle sıralanabilir:

• Bireysel Yetkilendirme
• Bireysel İki Yönlü İletişim
• Çoklu Kişilik
• Kurumlar Arası Yatay İlişkilerin Artması
• Pazar Aktivitelerinin Artması
• Birey ve grupların Yönetim Sürecine Katılımını Kolaylaştırması

Sadece örgütler açısından bakıldığında ise bilişim teknolojileri, endüstri yapısında değişime neden olmakta, rekabet üstünlüğü getirmekte ve yeni iş olanakları yaratmaktadırlar. Değişim tek yönlü bir kavram değildir. Her değişim beraberinde olumlu ve olumsuz sonuçlar doğurur, yandaşını yarattığı gibi karşıtını da meydana getirir. Bilişim teknolojileri toplumsal yaşamın her alanına etki etmeye başlamıştır ve daha da yaygınlaşacaktır. Ekonomiden eğitime, sağlıktan savunma sanayine, günlük yaşamdan kamusal alana kadar her alanda bilişim teknolojileri yeni bir yapılanmanın meydana gelmesinde etkili olacaktır.

Sonuç olarak bilgi teknolojilerindeki değişimi takip eden ve uygulamayı başaran işletmeler bu teknolojinin kendilerine verdikleriyle bir çok kapasite artırımlarıyla diğer işletmelere göre rekabette üstünlük kurmaları kaçınılmaz. Artık günümüzde bu teknolojiden faydalanarak işletme için en iyisinin ne olduğuna karar vermeyi kolaylaştırmak, hızlandırmak mümkün ve olmazsa olmaz bir durumdadır. İşletmeler bu teknolojinin kendilerine verilmiş olduğu imkanlardan yeterince yararlanmamaları durumunda işletmelerin ellerindeki kıt kaynakları verimli bir şekilde kullanılmayacağı net bir şekilde fark edilir.

Kaynaklar :

BENSGHIR, Türksel Kaya; (1996), Bilgi teknolojileri ve örgütsel degisim, TODAE Yayınları, Ankara.

Akman, İsmail(2001)“Bilgi Teknolojilerinin Firmalar Üzerindeki Etkileri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

TEKIN Mahmut-GÜLES Hasan K-BURGESS Tom, Dünyadaki Teknoloji Yönetimi Bilisim Teknolojileri, Damla Ofset Konya 2000.

TURGAY Tayfun, Verimlilik Açısından Yönetim Bilisim Sistemleri, Verimlilik Dergisi MPM Yayını Ankara 1995.

DAFT Richard L., Management, Sec.Edt., Dryden Press, USA 1991.

KAZAN Halim, KARADAL Himmet, UYGUN Mutlu, KOSİ temel üretim Yönetim Sorunları